تحقیق تاثیر شوری بر جوانه و رویش بذر گندم و لوبیا و بهبود با هورمون سیتوکنین

چکیده:

شوری یکی از مسائل بسیار مهم در رابطه با کشت گیاهان و گسترش کشاورزی است که عامل محدود کننده اساسی در تولیدات کشاورزی است. مهمترین تاثیر شوری در رابطه با جوانه زنی بذر و رشد رویشی گیاهان می باشد.

با توجه به اثرات تحریک کنندگی هورمونهای گیاهی به ویژه سیتوکینین ها، اثر این هورمون در تحمل و مقابله در گیاه گندم (Triticum aestivum) و لوبیا (Phaseolus vulgaris) با شوری در شرایط جوانه زنی بذر و رشد دانه رست مورد بررسی قرار گرفت.

در این پژوهش غلظتهای مختلفی از نمک کلرور کلسیم (0 و 20 و 40 و 80 میلی مول) توام با غلظتهای مختلفی از محلول سیتوکینین (0 و 5/0 و 1 و 5/1 میلی مول) در محیط کشت MS به کاربرده شدند و به این ترتیب 16 تیمار مختلف با 4 تکرار را تشکیل دادند.

نتایج به دست آمده نشان داد که شوری های کم، (20 میلی مول) اثر چندانی بر درصد جوانه زنی بذر گندم نداشت ولی شوری نسبتا زیاد (80 میلی مول) تا حدودی درصد جوانه زنی بذر گندم را کاهش می داد. با توجه به این که گندم (رقم تجن) نسبت به شوری تا حدودی مقاوم می باشد، پژوهش حاضر نیز نشان داد که شوری های کم، اثر چندانی بروی کاهش جوانه زنی بذر گندم نداشت.

جوانه زنی بذرهای لوبیا (رقم جماران) نیز در شوری نسبتا زیاد (40 و 80 میلی مول) کاهش پیدا کرد که البته با توجه به حساسیت لوبیا نسبت به شوری این امر دور از انتظار نبود..

دانه رستهای گندم در شوری های اعمال شده به خوبی رشد کردند ولی با افزایش مقدار نمک محیط کشت میزان رشد اندکی کاهش یافت. در حالی که دانه رستهای لوبیا در شوری های پایین (20 میلی مول) نیز رشد چندانی نداشته و در شوری های زیاد (40 و80 میلی مول) نیز اصلا رشد نکردند.

کینتین در غلظتهای کم اثر کمی در افزایش جوانه زنی بذرهای گندم و لوبیا داشت ولی غلظت نسبتا زیاد این هورمون در تمام تیمارهای شاهد و شوری اعمال شده در گیاهان گندم و لوبیا باعث افزایش جوانه زنی گردید.

غلظت کم کنیتین در تیمارهای شاهد و شوری باعث افزایش رشد گندم شد، ولی در شوری های زیاد اثر چندانی بر رشد گندم نداشت که نشان می دهد در شوری های زیاد گیاه گندم تا حدودی و گیاه لوبیا شدیدا تحت تاثیر تنش شوری قرار گرفته اند و هورمون در شوری زیاد نتوانسته است رشد گیاهان مذبور را افزایش دهد.

عوامل محیطی که بر روی جوانه زنی بذر تأثیر می گذارند

1-7-1 آب:

آب مهمترین عامل در شروع جوانه زنی بذر و بقای آن می باشد. پتانسیل اسمزی در محلول خاک به وجود املاح در خاک بستگی دارد. در شرایط شوری زیاد خاک، نمکها به میزان سمی تجمع می یابد و پتانسیل اسمزی خاک را بسیار منفی می سازد و در نتیجه سبب کاهش جذب در مقدار آب شده و مانع جوانه زنی می گردد و نهایتاً تعداد گیاهچه ها کاهش می یابد.

کمبود آب در طی جوانه زنی بذر به علت ایجاد تنش آبی می تواند سبب کاهش جوانه زنی گردد. بذر گندم برای جوانه زنی به 60-50 درصد وزن خود، آب نیاز دارد، هر چه میزان پروتئین بذر بیشتر باشد، آب بیشتری جذب خواهد کرد واریته های مختلف گندم مقاومت متفاوتی نسبت به خشکی نشان می دهند. اصولاً گندم مقاومت نسبی زیادی به خشکی نشان داده و نیاز آبی آن نسبت به سایر محصولات زراعی کمتر است، بهمین دلیل در مناطق نیمه خشک بطور موفقیت آمیزی کشت می شود.

1-7-2 دما:

رنج دمایی که عموما برای رشد گیاهان مورد نیاز است بین 5/4 تا 36 درجه سانتیگراد می باشد.

دمای بهینه برای رشد بسته به نوع گونه ها متفاوت می باشد. همچنین به آن مرحله از نمو گیاه نیز بستگی دارد. بسیاری از پروسه های رشد به دما حساس می باشند که در این بین می توان تنفس، قسمتهایی از فتوسنتز، بلوغ، گلدهی، رسیدن میوه و خواب را نام برد.

- درجه حرارت بر محدوده جوانه زنی، درصد جوانه زنی و رشد بعدی گیاهچه تاثیر می گذارد.